วอเตอร์เครส (Water Cress)

          วอเตอร์เครส หรือที่เราคนไทยเรียกว่า สลัดน้ำ เป็นผักในตระกูลดอกกะหล่ำ ซึ่งมีลักษณะเป็นผักใบเขียว นิยมนำมาทำเป็นผักสลัด หรืออาจนำมาทานเป็นผักแกล้มกับน้ำพริก ตลอดจนเป็นส่วนประกอบของอาหารเมนูต่างๆตามใจชอบ แต่ทั้งนี้ในเรื่องคุณค่าทางอาหารแล้วมีประโยชน์เหลือเชื่อเลยทีเดียว ถ้าเทียบจากน้ำหนักที่เท่ากันแล้ว วอเตอร์เครสประกอบด้วยวิตามินซีมากกว่าส้ม มีแคลเซียมมากกว่านมทุกชนิด มีธาตุเหล็กมากกว่าผักขม และยังประกอบด้วยสารต้านอนุมูลอิสระที่ช่วยป้องกันอันตรายที่เกิดจากสารอนุมูลอิสระอีกด้วย

สลัดน้ำ มีสองสายพันธุ์คือ

1. พันธุ์สีเขียว เป็นสายพันธุ์ที่ต้องการสภาพอากาศอบอุ่น ไม่ทนต่ออุณหภูมิต่ำติดดอกและเมล็ดง่าย
2. พันธุ์สีน้ำตาล เป็นสายพันธุ์ที่ค่อนข้างทนทานต่ออุณหภูมิต่ำ ติดดอกและเมล็ดยาก ขยายพันธุ์โดยการปักชำ

ลักษณะใบของวอเตอร์เครส จะมีลักษณะกลมตามภาพด้านบน

          วอเตอร์เครส เป็นพืชที่ต้องการความชื้นสูง รากจะเจริญได้ดีในพื้นที่ ๆ มีระดับน้ำตื้น (5-10 เซนติเมตร) มีน้ำสะอาดไหลผ่านช้า ๆ ตลอดเวลา การปลูกในที่ ๆ ไม่มีการหมุนเวียนของน้ำ จะทำให้น้ำเน่าเสีย และสลัดน้ำจะตาย ในกรณีที่ไม่สามารถหาแหล่งปลูกในที่มีน้ำไหลผ่านได้ อาจจะปลูกตามขอบบ่อ โดยสูงกว่าระดับน้ำ 15 เซนติเมตร และบังร่มเงา หรืออาจจะปลูกในพื้นที่ ๆ ร่มรำไร และให้น้ำแบบพ่นฝอยวันละสองครั้ง

          การปลูกเพื่อบริโภคในครอบครัว และปลูกเป็นไม้ประดับ อาจจะปลูกในกระถางหรือถาดปลูก โดยการผสมวัสดุปลูกลงไปในภาชนะ สูง 5 - 7 เซนติเมตร ใช้ถาดรองภาชนะและใส่น้ำให้สม่ำเสมอ วางไว้ใกล้หน้าต่างหรือที่ ๆ ได้รับแสงรำไร

          วอเตอร์เครส มีถิ่นกำเนิดในประเทศฝรั่งเศส  แล้วนำมาปลูกในประเทศจีน  ประเทศไทยได้นำเข้ามาปลูกแถบภาคเหนือ  และภาคใต้  ด้วยการนำเข้ามาปลูกโดยชาวจีนอพยพ  สำหรับอำเภอเบตงได้ปลูกผักน้ำกันตั้งแต่นั้นมา  การปลูกผักน้ำสมัยแรก ๆ  มีการปลูกบริโภคกันในหมู่ชาวจีนเท่านั้น  แต่ปัจจุบันผักน้ำเป็นที่รู้จักและบริโภคกันแพร่หลายโดยได้นำมาปลูกในโครงการหลวง และกลุ่มปลูกเพื่อการค้าตลาดผัก HYDROPONIC ใบของ WATERCRESS เป็นใบประกอบ (PINNATE) คือ 1 ก้านใบมีใบย่อยหลายใบ

          มีหลายท่าเข้าใจผิดเกี่ยวกับลักษณะของวอเตอร์เครส ซึ่งวอเตอร์เครสที่มาจากยุโรปและมีชื่อเรียกว่า "Watercress" จริงๆ มีแค่ลักษณะเดียวคือใบมีลักษณะกลมมน ไม่ใช่มีปลายใบแหลม ซึ่งลักษณะของผักที่คนไทยรู้จักและมักเรียกผิดๆ ว่าเป็นวอเตอร์เครสนั้น แท้จิงแล้วคือผักเป็ดญี่ปุ่น ซึ่งปลูกในประเทศไทยและจำหน่ายในห้างสรรพสินค้าทั่วไป

http://www.youtube.com/watch?v=RY0_DutIrtE    การปลูกวอเตอร์เครสในต่างประเทศ

https://www.youtube.com/watch?v=8NecivLVV50  การปลูกวอเตอร์เครสแบบ Aquaponics

การเพาะปลูกวอเตอร์เครส (water cress) 

          การขยายพันธุ์อาจเพาะเมล็ดหรือการปักชำ การขยายพันธุ์โดยเมล็ด รดน้ำแปลงปลูกให้มีความชุ่มชื้นพอสมควร เมล็ดมีขนาดเล็กมากควรผสมกับทรายละเอียดในปริมาตรที่เท่ากัน หว่านบาง ๆ ทั่วแปลงปลูก ไม่ต้องกลบเมล็ดและระวังอย่าให้มีน้ำขัง รักษาหน้าแปลงให้มีความชุ่มชื้นตลอดเวลา เมื่อเมล็ดเริ่มงอก ต้นกล้าเริ่มเจริญจึงค่อย ๆ เพิ่มระดับน้ำ

          การปลูกโดยใช้ต้นปักชำ ควรเด็ดใบที่อยู่ส่วนโคนออก เหลือเฉพาะใบส่วนยอดแช่ ส่วนโคนในน้ำสะอาด จะงอกรากภายในเวลา 2 วัน ใช้ระยะปลูก 5×5 เซนติเมตร  ในฤดูร้อนพันธุ์สีเขียว จะมีดอกเจริญขึ้นมาและติดเมล็ด ซึ่งจะทำให้พืชชะงักการเจริญเติบโต ต้องคอยหมั่นตัดยอดและดอกทิ้งไปเพื่อไม่ให้ต้นทรุดโทรมเร็ว

รากที่งอกจากข้อลำต้น สามารถตัดเพื่อนำไปปักชำได้

การเพาะเมล็ดวอเตอร์เครส

          วอเตอร์เครส ใช้ระยะเวลาในการงอกออกจากเมล็ดเป็นต้นอ่อนใช้เวลาประมาณ 24 - 36 ชั่วโมง   อุณหภูมิที่เหมาะสมต่อการการงอกของเมล็ดอยู่ที่ ประมาณ 18 องศา C โดยในที่นี้ผมจะแนะนำการเพาะเมล็ดวอเตอร์เครส เพื่อนำไปปลูกแบบไฮโดรโพนิกส์

* การเพาะเมล็ดวอเตอร์เครสสำหรับปลูกแบบไฮโดรฯ 
1. นำกล่องถนอมอาหารที่รองด้วยกระดาษชำระประมาณ 2 - 3 ชั้น
2. พรมน้ำให้พอเปียกแต่อย่าให้น้ำท่วมกระดาษ แล้วเทน้ำออกจากกล่องให้หมด
3. โรยเมล็ดวอเตอร์เครสลงบนกระดาษชำระที่เปียกน้ำ (ไม่ต้องพรมน้ำซ้ำ)
4. ปิดฝากล่องถนอมอาหารให้สนิท
5. นำกล่องถนอมอาหารนั้นไปวางไว้ในบริเวณที่อากาศไม่ร้อนเกินไป (ห้องแอร์ได้จะดีมากครับ)
6. เมื่อครบ 24 - 36 ชั่วโมงจะเริ่มมีรากสีขาวเล็กๆ โผล่ออกมาจากเมล็ด ก็สามารถย้ายลงวัสดุปลูกได้เลย ไม่ควรปล่อยให้อยู่บนกระดาษชำระนานเกิน 36 ชั่วโมง เนื่องจากรากของวอเตอร์เครสจะยาวเร็วมากทำให้ย้ายปลูกได้ยากและอาจะทำให้รากต้นอ่อนขาดเสียหายได้

* การเพาะเมล็ดวอเตอร์เครสสำหรับปลูกลงกระถาง 
1. ให้ใช้วัสดุปลูก (ขุยมะพร้าวละเอียด 2 ส่วน ผสมกับพีทมอสหรือดินร่วน 1 ส่วน)
2. ใส่วัสดุปลูกที่ผสมกันแล้วในกระถางแล้วรองก้นกระถางด้วยจานรองสูงประมาณ 1 นิ้ว
3. รดน้ำให้วัสดุปลูกเปียกชุ่ม แล้วใส่น้ำลงในจานรองกระถางจนเต็ม
4. นำเมล็ดวอเตอร์เครสโรยลงบนวัสดุปลูกในกระถางโดยไม่ต้องกลบเมล็ด
5. ใช้ฟ็อกกี้ ฉีดพ่นน้ำให้ทั่วเมล็ด
6. ให้ใช้ถุงพลาสติกครอบปากกระถางไว้เพื่อรักษาความชื้น
7. นำกระถางไปวางไว้ในบริเวณร่มไม่โดนแสงแดด ในระหว่างนี้ให้เติมน้ำที่จานรองกระถางอย่าให้แห้ง
8. เมื่อครบ 48 ชั่วโมง ให้เปิดถุงพลาสติกออกจะเห็นต้นเกล้าวอเตอร์เครสงอกออกมา ในระหว่างนี้ให้โดนแสงแดดรำไร ในช่วงเช้า หรือเย็นอย่าให้โดนแสงแดดโดยตรงเพราะจะทำให้ต้นเกล้าเฉาตายได้

การดูแลรักษา วอเตอร์เครส (water cress)

          สลัดน้ำเป็นพืชตระกูลกะหล่ำ จะมีปัญหาการเข้าทำลายของหนอนใยผัก และด้วงหมัดผัก ควรใช้มุ้งตาข่ายคลุมแปลงปลูก เนื่องจากเป็นพืชที่นิยมบริโภคในรูปผักสดไม่ควรฉีดสารเคมีกำจัดแมลง  
          เมื่อวอเตอร์เครส มีลำต้นยาวประมาณ 10-15 เซนติเมตร ให้เด็ดยอด เพื่อให้แตกกิ่งข้าง การเพิ่มจำนวนกิ่งต่อต้นจะทำให้ผลผลิตสูงขึ้น การปลูกในที่มีอุณหภูมิต่ำกว่า 10 องศา ควรคลุมบ่อด้วยพลาสติกใส เพื่อเพิ่มอุณหภูมิบ่อปลูกให้สูงขึ้น หลังเก็บเกี่ยวแต่ละครั้ง ควรใส่ปุ๋ยคอก เพื่อเพิ่มไนโตรเจน ทุกสองถึงสามเดือนระบายน้ำทิ้ง ใส่ปุ๋ยคอกหรือปุ๋ยเคมี เพื่อให้ต้นเจริญเติบโตเร็วและสมบูรณ์ขึ้น

การเก็บเกี่ยว สลัดน้ำ, วอเตอร์เครส (water cress)
          การปลูกในพื้นที่ ๆ มีน้ำไหลผ่านตลอดเวลา ให้ปุ๋ยอย่างพอเพียงสม่ำเสมอ ไม่เก็บเกี่ยวบ่อยครั้งจนเกินไป สามารถเก็บเกี่ยวได้หลายปี ในกรณีที่ต้นโทรม ผลผลิตต่ำ ควรปลูกใหม่ โดยการปักชำ

คุณประโยชน์ของสลัดน้ำ

1. ช่วยส่งเสริมการสร้างภูมิคุ้มกันให้กับร่างกาย

2. ช่วยในการฟอกเลือดให้สะอาดขึ้น

3. มีลูทีนที่ช่วยในการบำรุงสายตา และลดความเสี่ยงจากการเกิดโรคต้อในตา

4. ช่วยลดระดับไขมันในเลือด

5. มีแคลเซียมสูง ทำให้ฟันและกระดูกแข็งแรง

6. ช่วยลดอาการของผู้ป่วยที่เป็นโรคทางเดินหายใจ

7. ช่วยลดการเจริญเติบโตของเซลส์มะเร็งในลำไส้ใหญ่

8. ป้องกันการเกิดมะเร็งที่ปอด

9. ช่วยลดภาวะการเกิดมะเร็งเต้านม

10. ช่วยห้ามเลือดเมื่อนำมาผสมกับน้ำส้มสายชู